CPR/EHBO - Onderwaterleven

Diepwaterkoraal bijna even groot als België ontdekt voor Amerikaanse oostkust

Uit: De Standaard online, 18/01/2024.

Ontmoeting met een haai

Spijts de lovenswaardige inspanningen van Project AWARE om voor het bedreigde haaienbestand een lans te breken, zien veel mensen haaien(aanvallen) nog steeds als een bedreigende obstructie om (zeker in zuiderse wateren) te gaan (leren) duiken. Ontmoetingen met haaien halen ook enkel het nieuws bij zware (dodelijke) bijtincidenten. Haaien zijn inderdaad roofdieren met een jachtinstinct, maar menselijke prooien staan bijna bij geen enkele soort - en er zijn er veel - op de menu. Alleen de witte haai heeft op dat vlak een (terecht) slechte reputatie, en dan nog gaat het meestal om (al dan niet gewild) uitgelokte incidenten (willen voederen, roekeloos benaderen, etc.). Bovendien zijn het beoefenaars van oppervlaktewatersporten (zwemmers, surfers, kajakkers, etc.) die het vaakst getroffen worden in (gekende) risicogebieden, omdat (vaak) hectische bewegingen het jachtinstinct van haaien nu eenmaal aanwakkeren. Duikers en snorkelaars daarentegen zwemmen behoedza(a)m(er) en zien een potentieel gevaar ook meestal aankomen (duikbril).

Ontmoetingen met (kleinere soorten) haaien is nochtans een fantastische belevenis. En ik heb er al aardig wat achter de rug (met verwijzing naar mijn reisfoto's en -video's). De meesten zijn trouwens schuchter en moeilijk te benaderen. Er zijn dan ook aardig wat regels en tips beschikbaar om te vermijden dat een dergelijke unieke ervaring minder goed (laat staan slecht) afloopt...

vermijd (meestal gekende) risicoplaatsen, zeker als daar:
- haaien worden gevoederd, robben voorkomen en/of vissers of hengelaars actief zijn;
- al veel incidenten gebeurd zijn;
- slechte(re) duikomstandigheden zijn: slecht zicht, veel stroming, etc.;
wees goed op de hoogte van plaatselijke veiligheidsprocedures en noodnummers;
blijf ontspannen (ademhalen) en wees voortdurend alert;
blijf uit de buurt van een box met aas, als die gebruikt wordt om haaien te lokken;
zwem met een beheerste vinslag (basisvaardigheid: controle over het drijfvermogen!) en vermijd spartelende, onhandige bewegingen;
een zgn. distance stick of bvb. ook een grote camera kunnen helpen om een te nieuwsgierige haai op afstand te houden;
blijf goed samen met je buddy (een groepje duikers bijeen is nog beter);
vermijd duikuitrusting met (al te) felle kleuren;
en last but not least: belaag of verstoor ze niet (nodeloos), ook niet als ze zelf dicht(er)bij komen.

Benadert een potentieel agressief dier je toch meer dan je lief is, zwem dan rustig weg langs de bodem of een grillige wand en probeer het water zo snel mogelijk te verlaten. Als contact uit aanvalslust (al dan niet met bijtpogingen) toch onvermijdelijk wordt, trap of sla dan uit alle macht, bij voorkeur op de ogen of de neus. Gebruik gerust je mes of distance stick, als je die hebt, of laat ze in een grote (oneetbare) camera bijten. Vaak is dit afdoende en druipt de agressor het meteen af.

Uit: Duiken (magazine en website).

Voorzichtig ! Het is giftig en bijt !

Verwond worden door een zeedier (steek-, snij- of bijtwonde, al dan niet gepaard gaande met een gifinjectie) kan zeker pijnlijk zijn, maar is vaak bijlange niet dramatisch. Belangrijker is dat het bijna altijd vermeden kan worden...

Media berichten maar wat graag horrorverhalen over haaien- en aanverwante aanvallen van barracuda's, murenen, etc. Wij, duikers, halen hiervoor berustend onze schouders op, want we weten dat het eerder zelden voorkomt, en vooral: dat het vermeden kan worden als je je gewoon aan een aantal elementaire regels houdt, die reeds in de basisduikopleidingen worden meegegeven. Onderwaterleven valt niet aan (een paar uitzonderingen niet te nauw genomen), maar gebruikt zijn tanden, stekels annex gifklieren alleen om zichzelf (of kleine biotoop) te verdedigen.

Voormelde elementaire regels komen er vooral op neer dat je:
* een dier niet in het nauw drijft en zijn territorium respecteert;
* altijd afstand houdt en niets aanraakt;
* nooit je handen in een hol of spleet steekt waarin je geen zicht hebt;
* een dier niet voert en al helemaal niet met (bloedend) lokaas;
* een potentieel agressief dier mijdt (zwem desnoods gewoon zachtjes weg) en vooral niet provoceert.

Maar als het onvermijdelijke toch gebeurt, is het vooral zaak de pijn meester te blijven en het water veilig te (kunnen) verlaten voor verdere verzorging zonder al te veel bloedverlies. Shock (met risico op verdrinking) ligt immers altijd op de loer. Zorg dat je op je buddy kan rekenen, want misschien moet je wel uit het water gehaald worden. Als de wonde boven niet afdoende verzorgd kan worden, breng dan een (druk)verband aan en ga onmiddellijk naar een dokter of het ziekenhuis.

Steekwonden
Het probleem hier is vaak dat de broze stekels gemakkelijker afbreken dan je ze er (zelfs met daarvoor bedoeld gereedschap, bvb. een pincet) volledig uit kan trekken. Dit heeft o.a. te maken met het feit dat stekels meestal kleine haakjes hebben, die zich mee in het gepenetreerde weefsel vastzetten. Medisch, zelfs chirurgisch ingrijpen kan soms nodig zijn. Desinfecteer zeker met azijn of een alcoholoplossing.

Gifwonden
Hier moet de getroffen duiker begeleid asap het water uit. Bestrijdt de pijn en breng het slachtoffer indien nodig tot rust (profylactische shockligging of stabiele zijligging - hou uiteraard voortdurend de vitale functies in het oog). Als het verwonde lichaamsdeel zwelt, verwijder dan alles wat (mogelijk) kan afknellen (duikpak, sieraden, etc.). Desinfecteer ook met azijn of een alcoholoplossing (minstens warm, stromend water - desnoods minutenlang), en laat verder behandelen door een dokter of in een ziekenhuis. Maak de wonde hiertoe zo schoon mogelijk en dek af (verband, warmtekompressen, etc.).

En ook heel belangrijk voor elke hulpverlener: bescherm jezelf !
Voor meer interessante info m.b.t. wondverzorging, klik hier.

Uit: Duiken (magazine en website).